Với người dân Nam Bộ xưa, Đá Gà Nam Bộ không chỉ là một hình thức giải trí hay thư giãn tinh thần, đặc biệt vào mỗi dịp Tết Nguyên Đán, mà còn là dịp để rèn luyện bản lĩnh, trí tuệ và tinh thần ứng biến linh hoạt. Trong từng trận Đá Gà Nam Bộ, người xem không chỉ thưởng thức sự kịch tính của cuộc đấu, mà còn chiêm nghiệm được nhiều bài học quý giá về chiến lược, sự kiên nhẫn và khả năng quan sát.
Những cú áp sát, tấn công hay phòng thủ của đôi chiến kê thể hiện sự tinh tế trong nghệ thuật chiến đấu – một hình ảnh phản chiếu rõ nét tinh thần thượng võ của người miền Tây sông nước. Mỗi con gà, mỗi thế đá trong Đá Gà Nam Bộ đều ẩn chứa triết lý sâu sắc: muốn chiến thắng, phải hiểu rõ đối thủ, kiềm chế cảm xúc và biết chọn thời điểm ra đòn chính xác.
Vì vậy, người dân Nam Bộ xưa thường gọi địa điểm tổ chức Đá Gà Nam Bộ là “trường gà” – không chỉ là nơi vui chơi, mà còn là “trường học của đời”, nơi con người quan sát, học hỏi và trau dồi kỹ năng sống. Ở đó, người ta không chỉ giải trí, mà còn tìm thấy những giá trị về tinh thần đoàn kết, lòng dũng cảm và sự sáng suốt – những phẩm chất đã trở thành đặc trưng của con người Nam Bộ qua nhiều thế hệ.
Nghề Chơi Gà – Nghệ Thuật Từ Thế Hệ Trước
Khi công tác tại Bến Tre cách đây hơn 12 năm, tôi được giới thiệu đến ông Nguyễn Văn Xuân (1920 – 2019), thường gọi là Bảy Lương, danh tiếng là “Kê sư” xứ Cái Mơn – vùng đất nổi tiếng với giống gà nòi Nam Bộ. Ông không chỉ tinh thông nghề gà mà còn có đức độ cao quý. Những câu chuyện về ông vẫn sống động trong ký ức.
Theo kê sư Bảy Lương, việc chọn gà đá ngày xưa là quá trình công phu, bắt đầu từ thế hệ cha mẹ. Ông nhấn mạnh: “Quan trọng nhất là gà mẹ.” Gà mái mặt nhỏ, chân thon, bắp cánh to và gọn sẽ tạo nên chiến kê xuất sắc. Gà trống được chọn dựa trên “nước đá” và độ ăn độ, phối hợp theo nguyên tắc: mái tơ thì trống già, mái già thì trống tơ.
Anh Mai Hồng Thảo, tay “đỗ gà nòi” nổi tiếng ở Cái Mơn và là môn đồ của ông Bảy Lương, chia sẻ: “Nếu gà mái thuộc loại gân xương thì phải chọn gà trống có bộ lông dày, và ngược lại.” Việc phối màu lông và chân gà cũng là nghệ thuật, chỉ những người dày dạn kinh nghiệm mới thành công.
Chọn Lựa và Nuôi Dưỡng Gà Giống
Để tạo ra lứa gà đá xuất sắc, việc nuôi dưỡng từ thế hệ cha mẹ rất quan trọng. Những chiến kê tốt thường sở hữu màu tam hợp: lông, chân và mắt đồng màu. Một số màu được đánh giá cao: gà ô – chân trắng, gà nhạn – chân xanh da cam, gà xám hoặc ô.
Chế độ dinh dưỡng phong phú gồm lươn, thịt bò, nghêu, sò, đậu xanh. Ổ gà được đặt cao để trứng nở ra nhiều gà trống, thậm chí có người đặt lồng rắn hổ phía dưới để trứng hấp thụ nọc, tạo nên tính cách “dữ” cho chiến kê.
Gà 45 – 50 ngày tuổi trải qua vòng sơ tuyển: da mặt mỏng, đầu nhỏ, mỏ gọn, mắt lanh lợi, cổ dài liền thân, chân thon khô, vảy mỏng. Khi gà 1 tuổi, lần chọn cuối khắt khe hơn, tập trung vào lông, màu cựa, giọng gáy, nết đá và đặc biệt là vảy chân – yếu tố quyết định chất lượng chiến kê. Chỉ một đến hai con trong cả bầy có thể vượt qua vòng chọn lọc.
Công Nghệ Huấn Luyện “O” Gà
Ngày xưa, đá gà là hình thức giải trí tinh hoa, nơi đánh giá năng lực và uy tín của chủ gà. Khi gà đạt 1,5 tuổi, chúng được nhốt vào bội, cắt tỉa lông, luyện quần sương để rèn gân cốt. Chế độ dinh dưỡng đặc biệt bao gồm lúa, lươn, thịt bò, trứng, thằn lằn, chuối chín, đu đủ, giá sống hoặc rau tươi.
Trước khi xổ, gà không được ăn no; sau trận đấu, áp dụng kỹ thuật “vỗ hen” và cho ăn lá trầu với muối để tránh khò khè. Lần xổ đầu tiên giúp phát hiện hết ngón nghề, từ đó lựa chọn đối thủ phù hợp và luyện tập dần theo thời gian.
Bí quyết quan trọng là kỹ thuật “o” gà ban đêm: đổ nước để cổ gà nở, dùng nước thuốc gia truyền để nâng cao thể lực và nhận biết chiến kê hay linh kê qua tư thế ngủ. Sáng sớm, gà được mang ra sân tập quần sương, tắm nắng và xông thuốc thảo dược để phát triển toàn diện.
Đọc thêm:-
“Đạo” Đá Gà Nam Bộ
Khi gà đủ sức, đủ tài, được đưa ra trường đá. Cáp gà là nghệ thuật, thể hiện bản lĩnh người chơi. Không chỉ dựa vào cân nặng hay hình dáng, người chơi còn tính toán dựa vào mùa chơi: đầu mùa, gà đòn chiếm ưu thế; giữa mùa, gà lông lanh lợi hơn.
Người chơi xưa quý gà, không ép đối thủ để làm gà bên kia thiệt hại, nhiều khi từ đó hình thành tình bạn thắm thiết giữa các thầy gà. Đặt tên gà theo nhân vật nổi tiếng hoặc tướng tài, nhưng tình cảm và sự trân trọng luôn được đặt lên hàng đầu.
Câu chuyện về ông Hội đồng Tiến và bà Hội đồng Tiến vào những năm 1930 vẫn được lưu truyền như minh chứng cho đạo đức, tình người trong giới đá gà Nam Bộ.
Kết Luận
Đá gà Nam Bộ xưa không chỉ là thú vui, mà còn là văn minh miệt vườn và trường học về đời sống. Tại đây, người chơi vừa thư giãn, vừa rèn luyện kỹ năng, học hỏi chiến lược, tinh thần và đạo đức. Qua từng trận đá, từng con gà, người Nam Bộ xưa đã gửi gắm cả trí tuệ, tâm huyết và văn hóa vào từng bước chọn, nuôi và huấn luyện chiến kê.
Câu hỏi thường gặp về Đá Gà Nam Bộ (FAQ)
1.Đá Gà Nam Bộ có nguồn gốc từ đâu?
Đá Gà Nam Bộ xuất phát từ phong tục dân gian miền Tây, được lưu truyền qua nhiều thế hệ như một thú vui trong dịp lễ Tết và hội làng.
2.Vì sao Đá Gà Nam Bộ được xem là nét văn hóa truyền thống?
Bởi vì nó thể hiện tinh thần thượng võ, tính cộng đồng và nghệ thuật dân gian đặc trưng của người miền Nam.
3.Gà chọi Nam Bộ có điểm gì khác so với gà chọi miền Bắc?
Gà Nam Bộ thường có thân hình nhỏ, nhanh nhẹn, ra đòn chính xác và linh hoạt hơn, phù hợp với lối đá tốc độ.
4.Có những lễ hội nào nổi tiếng về Đá Gà Nam Bộ?
Một số địa phương như Long An, Bến Tre, Cần Thơ hay Vĩnh Long thường tổ chức hội Đá Gà Nam Bộ vào dịp Tết Nguyên Đán hoặc lễ hội đình làng.